FОТО: Krupanj info
Priroda je najveće bogatstvo cele naše Srbije. Iako je mnogo ratovala i patila kroz vekove uspela je da sacuva svoju lepotu. Jedno od takvih mesta je kotlina u zapadnom delu naše zemlje, Krupanj.
FОТО: Petar Stojanović
Legenda o Rađevom kamenu
Rađevina je ime dobila po Rađevom kamenu, a ovaj po vitezu Rađu koji je, navodno, tu sahranjen. Legenda kaže da je gromadu visine dva čoveka do groba poginulog muža dovukla, sa 32 para volova, neutešna udovica Anđa, koja je i sama ubrzo skončala od tuge. Meštani veruju da će, ako okreče kamen, prizvati kišu (zato je on leti uvek okrečen u belo), a da će od njega odlomljeni komadić, nošen kao amajlija, pomoći ženama da zatrudne ili rode muško dete.
Opština Krupanj
Rađevina i njeno gradsko središte Krupanj nalaze se u zapadnom delu Srbije, na desnoj obali reke Drine. Grad je dolinsko naselje i leži smešten u kotlini, okružen obroncima planina Boranje, Jagodnje i Sokloske planine. Gradić Krupanj je urbano mesto građevinski i arhitektonski, ali po „duši” srodio se sa prirodnim ambijentom planinskog podneblja u kom se nalazi.
FОТО: Petar Stojanović
Obgrljen ovim planinama, ušuskan i miran kraj, mami svojom lepotom i prirodom. U njegovoj panorami izdvaja se više osobenih arhitektonskih zdanja. U samom centru Krupnja nalazi se Crkva Sv. Vaznesenja Gospodnjeg, zadužbina kralja Petra I Karadjordjevića. Spomen crkva sa kosturnicom posvećena je srpskim vojnicima kao i spomenik palim herojima 1914. godine na Mačkovom kamenu. Kosti palih ratnika sa Mačkovog kamena delom su preneti u kosturnicu crkve, a manji deo položen je u temelj spomenika na Mačkovom kamenu.
Ukoliko vaša destinacija bude Krupanj, ne smete otići iz njega a da ne posetite sledeća mesta:
FОТО: Petar Stojanović
1. Mačkov Kamen
Mačkov Kamen, osim što je bio poprište Velikog rata, mestanima Krupnja i okoline je mesto za odmor, beg u prirodu. Nalazi se na planini Jagodnji čiji je i najviši vrh Mačkov Kamen sa 923m. Ukoliko se u ovom kraju nađete u leto, uživacete u prirodi, a ništa manje ukoliko vas put navede i u zimu. Na istom ovom mestu, gde su zimske čarolije nezaboravne, nalazi se i Ski Centar „Mačkov Kamen”. Prelepa priroda i šuma Jagodnje očaraće vas na prvi pogled, a pogled proširite u neposrednoj blizini spomenika gde se nalazi i Vidikovac sa kog se vide Drina i Bosna.
2. Soko-Grad
Dalje nas put vodi do Sokolske planine koje su se pokazale kao kičma srpstva i bedem hrišćanstva, kako ih je nazvao vožd Karađorđe. Videlo se to ne samo u ratu, nego i u miru. Sokolske planine, njeni obronci kao i cela Rađevina, ukrašeni su mnogim hramovima. U najveće duhovno središte ovog dela Srbije izrasta Manastir Svetog Nikolaja u Soko-Gradu. Podigao ga je Vladika Lavrentije 1989. godine ispod Sokolske stene.
FОТО: Petar Stojanović
U crkvenom dvorištu se možete okrepiti izvorskom vodom, odmoriti u restoranu, a zatim nastaviti put ka Sokolskoj steni. Na prvu godišnjicu NATO agresije, 24. marta 2000. godine, na Sokolskoj steni postavljen je veliki pozlaćeni krst, koji se iznad zemlje uzdiže 12 metara.
FОТО: Petar Stojanović
Dvokilometarski put kroz živopisnu prirodu vodi od manastira do krsta na Sokolskoj steni. Put je utoliko zanimljiviji što je uz njega sagrađeno 10 malih kapela, od kojih je svaka posvećena jednoj od 10 Božijih zapovesti. Do krsta se može stići automobilom, ali živopisna priroda, stene koje se izdižu oko vas, mame da taj put učinite zanimljivijim i ne uskratite sebi ovo zadovoljstvo prirode.
FОТО: Petar Stojanović
3. Njegoševa kapela i Desankina česma
Na pola puta između Krupnja i Soko-Grada nalazi se kapela u Bogoštici (kapela je sagrađena po uzoru Njegoševe, na Lovćenu) i Dom srpske poezije. Manastir Svete Trojeručice Hilandarske podignut je od strane episkopa šabačkog Lavrentija u okviru kog se i nalazi Dom srpske poezije, koji spaja našu najpoznatiju pesnikinju Desanku Maksimović i najvećeg među pesnicima, Njegoša. Na ulazu sve namernike okrepiće Desankina česma, postavljena na prelepom vidikovcu sa kog možete uživati u živopisnoj panorami okoline.
4. Dobri Potok
Jos jedno od mesta odakle se, kako se čini, vidi i prošlost i budućnost je Dobri potok kod Krupnja. Dočekaće vas kompleks od nekoliko hektara oko hrama Uspenja Presvete Bogorodice, a vaš korak privući dve kapije, mala i velika.
FОТО: Petar Stojanović
Ispred male nalaze se dve mermerne ploče: jedna u spomen na knjaza Miloša Obenovića, a druga sa tekstom da nas kratko podseti na istorijat ove crkve. Sledeća je česma Braće Jugovića i pored nje spomen ploče Đorđu Ćurčiji, koji Rađevinu podže na ustanak 1804. i knezu Kosti Ignjatoviću, vojvodi Rađevskom. U dvorištu je otkriveno i groblje, verovatno staro koliko i sama crkva, oko 150 spomenika pronađeno je pod zemljom.
Rudarska okna, koja su postojala ispod ovog imanja, otvorila su nekoliko hodnika u kojima su otvorene dve kapele- jedna posvećena Svetom velikomučeniku Prokopiju, zaštitniku rudara, a na platou iznad ove kapele, druga, posvećenja Svetoj Petki (ime Svete Petke ponela je i biblioteka sa više hiljada knjiga u crkvenom domu ove parohije u Krupnju).
Na spratu crkvenog konaka otvoren je Muzej enterijera XIX i XX veka, a u crkvenoj porti sa nekoliko brvnara postavljeni su Etno-muzej i Prirodnjački muzej. Godišnji sabor održava se na Petrovdan, kada se hiljade ljudi sjati, da bi, posle liturgije, učestvovali ili prisustvovali tradicionalnom nadigravanju u kolu za dukat.
Krupanj na ušću tri reke
FОТО: Petar Stojanović
U samom centru Krupnja spajaju se tri rečice Bogoštica, Kržava i Čađavica koje daju ovom mestu prirodnu lepotu. Planinsku panoramu upotpunjuju građevine kao što je zdanje Doma kulture Politika, stara apoteka (vila Pere Despića, sagrađena 1914. godine), sportski tereni sa bazenom, izletište Zmajevac, Trim-staza na brdu Đulim...
Rađevina i Krupanj, među njivama i šljivama, primamiće vas svojom prirodnom lepotom, opustiti zvucima prirode i reka, oduševiti istorijskim i kulturnim spomenicima, opiti svojim prirodnim sokom, malinom i šljivovicom. Rodiće vam se ljubav prema Rađevini i poželećete da se vratite među ljude sa krupnim srcem. Rađevina je stvorena da rađa, a Krupanj da sve što je rođeno u njemu postane krupna i otvorena srca.
Jovana Ilić